«Galicia explicada para a AP-9». Un pouco en broma, un pouco en serio, comentaba nestes termos o director de Praza.gal, David Lombao, o que fora a primeira xeira do Vinte na vila, onde Vilalba, Melide, Chantada, Monforte, Allariz e Ribadeo foron as protagonistas de grandes exemplos de xornalismo pausado. 

A Galicia dos anos vinte non se pode contar sen as vilas, esas cabeceiras de comarca que son referentes para as súas contornas pero que, se cadra, non son todo o coñecidas que deberan no resto do país e nas que a Fundación Praza Pública ten posta unha ollada especial para contribuír a dinamizalas.  Ese proxecto atopouse no camiño con Caixa Rural Galega e co seu apoio naceu Vinte na Vila, una serie de reportaxes con contidos multimedia sobre os que falamos neste podcast con Ana Liste, redactora de Praza.gal e Vinte;  Vanesa Vázquez, coordinadora de Vinte e David Lombao.

Para Vanesa Vázquez, o contido destas primeiras reportaxes do Vinte na Vila foi moi «revelador» porque «axuda a derrubar moitas ideas preconcibidas sobre o que son as vilas galegas», segunda explicou. «Penso que este tipo de contidos deberían ser de obrigada lectura para a mocidade das denominadas grandes cidades, si, estou a falar das do Eixe Atlántico», engade.

Un dos grandes acertos destes contidos, segundo apunta Vázquez, foi a selección das xornalistas que asinan as reportaxes, ben porque son naturais da zona e a coñecen á perfección ou ben porque foron quen de falar con persoas moi coñecedoras do territorio escollidos e resultaron uns anfitrións perfectos. Marta Veiga escribiu sobre Melide, Eva Argiz de Chantada, Lorena de la Torre contounos Allariz ou «a compañeira do Diario de Pontevedra Belén López, que volveu a Monforte para escribir con agarimo sobre unha terra próxima a súa orixe na Pobra de Brollón», indica. 

Nesta primeira xeira do Vinte na vila a xornalista Ana Liste asina a primeira e a última reportaxe publicada,  con Vilalba e Ribadeo como protagonistas.

«Un dos grandes acertos destes contidos, segundo apunta Vázquez, foi a selección das xornalistas que asinan as reportaxes, ben porque son naturais da zona e a coñecen á perfección ou ben porque foron quen de falar con persoas moi coñecedoras do territorio escollidos e resultaron uns anfitrións perfectos»

Segundo lembra Liste, en Ribadeo a xente ten moita gana de contar por que lles gusta tanto vivir na súa vila. Tanto tanto que, como nos conta o arquitecto Ernesto Cruzado, ás veces teñen que poñerlle freo ás loas. Pero o certo é que «resulta contaxioso o entusiasmo da veciñanza por crear valor engadido na vila e mellorar a calidade de vida de todas e todos», detalla.

Temos o exemplo do grupo de mozas e mozos que regresaron da emigración para montar a empresa Nova Industria Galega, na que empregan ferramentas con IA para sectores chave como o agroalimentario ou forestal; mais Liste tamén falou con Begoña García, que traballa na Oficina de Turismo e repasa como evolucionou o sector co pulo da Praia das Catedrais, así como os retos que teñen por diante para seguir atraendo un turismo sostible.

Ribadeo, como sucede con Vilalba, medrou e mantén todos os servizos para a cidadanía en grande medida polas boas comunicacións. Disto nos fala o profesor ribadense xubilado Antonio Deaño, que lembra cando se inaugurou a ponte que une a vila con Castropol, en Asturias. «Nestas reportaxes do Vinte na vila aproveitamos para manter esas conversas pausadas que nos axudan a comprender o día a día nestas vilas, moitas cabeceiras de comarca, que son fundamentais para o país”, salienta Ana Liste.

«Nestas reportaxes do Vinte na vila aproveitamos para manter esas conversas pausadas que nos axudan a comprender o día a día nestas vilas, moitas cabeceiras de comarca, que son fundamentais para o país”, salienta Ana Liste

En Melide, da man de Marta Veiga, coñecemos a historia de conciliación de Ángela (Arzúa) e Diego (Melide) que xuntos creron Veproga, unha empresa de servizos veterinarios e puideron tamén formar unha familia. Tamén soubemos da existencia dunha exclusiva escola de café o Coffee Spirit e afondamos na súa cultura musical, e en como se saía e se sae agora en Melide. 

Desde Chantada Eva Argiz falou de grandeza e orgullo nunha paraxe única. «Na súa reportaxe ben se notaba o amor pola terra e un forte localismo que nos pareceu moi ben”, indica Vanesa Vázquez. Empresas como Casa Baltar, que fai un doce de leite único tiveron cabida neste capítulo, xunto a iniciativas culturais e sociais que “fan grande” á vila, como o colectivo feminista Polamiúda, que promove o festival Polas Bravas, ou o Pazo de Sabadelle.

“Que che importe que somos de Monforte” titulou Belén López a súa reportaxe sobre un lugar no que hoxe a xente nova pelexa por marcar un punto e á parte na decadencia do interior da provincia de Lugo cun festival de cine, asociacionismo veciñal e negocios de forte activismo rural, ecoloxista e cultural. Houbo tempo para falar da histórica Calzados Losal, do Gourmet Gallego; pero tamén do Colectivo Vermut, do Carude Rock ou da Asociación Prodeme, para axudar as persoas con discapacidade.

«Nas vilas hai de todo, como en botica», defende Vázquez, ao tempo que explica que lembra que, no caso de Allariz, da man da xornalista Lorena de la Torre «entramos no orgullo nun pobo que vai máis alá da revolta de 1989». Allariz loce hoxe como un bo lugar para residir, cun modelo de turismo que xa quixeran para si algunhas das urbes galegas. Aquí houbo parada na Libraría Aira das Letras, na Repostaría Fina Rei ou na produción ecolóxica de leite Ecoleia.

«Creo que cumprimos o obxectivo que nos marcabamos de contarnos mellor entre nós mesmas», subliña, David Lombao

«Creo que cumprimos o obxectivo que nos marcabamos de contarnos mellor entre nós mesmas», subliña, xa para rematar David Lombao, quen cualificou os artigos como un exercicio de xornalismo pausado, algo de agradecer hoxe en día. «É moi interesante pasar polas reportaxes que xa están publicadas no Vinte na Vila, onde quixemos combinar as caras da xente coa que falamos e as rúas das vilas», indica Lombao. «Podemos pasear por Melide no verán, por un desfile de moda no Pazo de Sabadelle, nos lugares máis emblemáticos da hostalería de Monforte ou ver esa arquitectura indiana de Ribadeo e achegarnos á Illa Pancha, por exemplo, un dos recunchos espectaculares da Mariña e que se cadra non se coñece tanto».