Chegou o día. O Rosalía de Castro da Coruña énchese para a estrea do Soño dunha noite de verán. É o día de Brais. E de Talía?

—Estás nervioso? —preguntou a señorita Varela. Brais decidira ir en coche con ela ata A Coruña, preferírao á opción do minibús co resto do equipo; aquela muller que exercía o desagradable rol de axente da condicional, acabara sendo súa confidente nos difíciles días que sucederan ao escándalo. Desprovista da coiraza con que se protexía no exercicio da dirección do instituto, era unha muller simpática e sensible, que se deixaba arrastrar con gozoso abandono polo entusiasmo ao seu redor durante os ensaios, pola ilusión do seu alumno ao enfrontarse ao texto, pola brillantez de Cadaval en cada unha das súas indicacións técnicas. 

—Non o sei. Teño a cabeza tan saturada de estímulos que non sei ben o que sinto. Diría que estou tranquilo e atordado, coma se me tivesen administrado algún tipo de sedante. Non son moi consciente do que vai pasar e, no fondo, creo que é mellor así.

Coa cabeza apoiada no respaldo, observaba a paisaxe ao seu paso.

—Valo facer moi ben. Estou convencida. 

—Moitas grazas.

A expectación da prensa non decaera naqueles días. Agardábano á porta do teatro coa mesma ansia de rapina. Escorrentou como puido as preguntas dos reporteiros. Ducias de adolescentes tamén se xuntaran nas inmediacións desexosas de coñecer en persoa á nova icona sexual do precario universo de famosos galaico.

As cámaras de televisión recolleron en directo o encontro de Brais cos seus pais, que tamén agardaban á porta. Decidiran pasar o día na Coruña con varios amigos á espera da hora crucial.

—Sorte, meu amor. Confiamos en ti. Querémoste moito!

—E lembra, cariño. Sé ti mesmo. E obedece ao que che diga Quico! Xa falei antes con el!

Brais queixábase á señorita Varela de todo aquel circo que o rodeaba dende o escándalo cando, ao cruzar a porta de acceso á platea, enmudeceu de vez, sobrecollido pola visión grandiosa do teatro. O cheiro das madeiras, o peso e a maxestosidade do pano, os reberetes dourados de cada palco que se amontoaban uns a carón dos outros coma os panais dunha colmea, a lámpada de araña pendurada do teito... concedíanlle a solemnidade dun templo. O Salón Teatro ficaba ridículo ao seu lado.

—Imaxínalo cheo a rebentar? —preguntou a señorita Varela imbuída polo mesmo sentimento de admiración.

Dende aquel momento, Brais foi consciente por primeira vez de que a experiencia teatral, da que tanto falara Talía, reserváballe aínda unha dimensión descoñecida, a dimensión escénica que lle daba o sentido último ao traballo desenvolvido ata aquela data. Os actores máis veteranos que completaban o elenco sentían o seu mesmo temor, a súa mesma ansiedade.

—Nunca te abandonarán estas cóxegas no estómago, amigo —dixéralle un deles co cariño de quen se recoñece anos atrás.

A medida que se achegaba a hora, condensábase nos camaríns unha gravidade cada vez máis mesta. Ninguén falaba. Uns actores repasaban en silencio o seu texto, mimando xestos que perdían o seu sentido para quen observase de fóra, tal era o nivel de introspección; outros poñían as súas roupas coa parsimonia case relixiosa do toureiro que se encaixa nun traxe de luces. De cando en vez, chegaba alguén de fóra para acrecentar a tensión con novidades do tipo:

—Ei, mozos, que está aí fóra Camilo Franco, o crítico teatral, xa podedes estar finos! Moita merda!

—Dixéronme na billetería que hai unha reserva para o presidente da Xunta e a súa muller! Moita merda!

—Vinte anos no CDG e nunca vin un ambiente coma este! Moita merda!

Quico Cadaval entrou para dar as súas últimas indicacións, como o adestrador de fútbol que arenga o seu equipo na final dun mundial.

—Vinte minutos! Abrimos portas —advertiu o rexedor.

Activouse a música de sala e o público accedeu á platea. Un rumor intenso filtrouse polas portas dos camaríns, provocando arreguizos de angustia.

—Queres ver quen hai? —díxolle Sabela a Brais—. Pódese ver dende un buraco no pano.

Non puido resistir a tentación.

Xa non collía un alfinete. Os pais de Brais ocupaban as dúas butacas que tivera dereito a reservar na súa condición de actor. Acompañábanos varios matrimonios amigos. Estaban tan nerviosos que eran incapaces de permanecer quietos. Na última ringleira, a carón da mesa de son, recoñeceu á señorita Varela lendo con atención o libreto. Atopou a Ana nun palco do primeiro piso, rodeada de xente descoñecida, coa expresión ansiosa de quen leva moito tempo agardando. No segundo piso, ocupando dous palcos, algareaban varios compañeiros de clase, entre eles Xela, riseira, a carón de Adrián, que sentía unha necesidade estúpida de pasarlle a man por enriba do ombro.

Tamén estaba Uxío, que ocupara coa súa cadeira de rodas o espazo do corredor na primeira fila.

—Só falta Talía... —suspirou Brais. A súa ausencia expresábase nunha insuficiencia respiratoria que o afogaba máis e máis a medida que se achegaba a hora crucial de saír a escena. Sentíase coma o preso encerrado durante días nunha cela sen xanelas nin ventilación, obrigado a respirar o mesmo aire cada vez máis pútrido.

—Estás ben? —preguntou Sabela Novo, ao percibir o seu afrontamento.

—Si. Estou ben. Volvamos aos camaríns.

Onde estaría ela naquel preciso momento?, pensaba Brais. Por que non podía estar presente para completar o resultado da súa obra? Tan grave fora o seu pecado? Alagouno a culpa de non se ter negado a seguir despois do despedimento de Talía. De que valía o éxito inmenso que todo o mundo lle agoiraba se non o podía compartir coa persoa que lle amosara o camiño a seguir, a mentora e amante que desexaba dunha maneira por veces insoportable...

—Cinco minutos!

Baixaron as luces de sala, apagouse a música. O rumor do público converteuse nun pesado silencio, roto só de tanto en tanto por tusidos e borboriños.

Os actores ocuparon as súas posicións entre bastidores.

—Un minuto e dentro!

Entrou a música, as luces iluminaron unha parte do palco. César Cambeiro no seu papel de Teseo, Mónica García como Hipólita, Goldi en canto Filóstrato entraron en escena. Unha emoción profunda embargou a Brais, a carón de Sabela, compañeira de experiencia, amiga fiel dende o primeiro ensaio.

—Alá imos! Moita merda, lindo!

TESEO: Fermosa, Hipólita! Non está lonxe a hora das nosas nupcias. En catro felices días xurdirá a nova lúa. Mais, ai, tan amodo é que se extingue esta lúa vella para o meu desexo! Ela retarda os meus anceios, como fan a madrasta ou a viúva que reteñen os bens do herdeiro.

HIPÓLITA: Logo mergullarán estes catro días na negra noite; e catro noites logo farán decorrer o tempo coma nun soño. Daquela a lúa, debuxando no ceo un arco de prata, chegará a tempo á noite solemne.

Algo insólito acontecía. O texto tantas veces repetido durante os ensaios, xa non era ensaio, era por fin representación, feito teatral sen posibilidade de retorno ou repetición. Decatouse por tanto Brais da esencia última do proceso, da que Talía o advertira tantas veces ( ́só entón, cando suceda, comprenderás'), a vertixe de avanzar sen arnés nin rede sobre unha corda moi fina, nun delicado equilibrio entre o ridículo e o sublime.

TESEO:... Foi coa man na espada que che fixen as beiras, Hipólita; non escatimei a violencia para conquistar o teu corazón; mais gostaría de desposarte de xeito ben máis pracenteiro; con pompas, triunfos e festexos...

—Agora, mozos, dentro! —ordenou o rexedor.

Goldi saía nese momento de escena, coa excitación debuxada no rostro.

—Moita merda! —desexoulles nun murmurio.

Avanzou en cabeza Marcos Orsi, no seu papel de Exeo, pai de Hermia, para encararse con Teseo.

EXEO: Salve, Teseo, o noso famoso duque! 

TESEO: Obrigado, meu bo Exeo. Que hai de novo?

Un rumor inhabitual acolleu a entrada en escena do novo grupo de actores; xustificábase só pola presenza entre eles de Brais, no seu rol de Lisandro. Constituíano comentarios ao oído, risas maliciosas, preguntas indiscretas, indicacións co dedo... e como consecuencia sons de chascar a lingua para demandar silencio. Brais, no entanto, mantiña a actitude despreocupada que o seu personaxe requiría. Ninguén sería capaz de intuír, á vista daquela languidez, de que maneira fervía a súa cabeza, de que maneira os medos máis diversos martelaban na súa cabeza. Marcos Orsi continuaba o seu discurso, despois virían as respostas de Cambeiro, e de Sabela, e de Xosé Barato no rol do seu antagonista Demetrio... e despois chegaría a súa quenda. E se de repente esquecía o texto, ou se atrapallaba ao falar, ou simplemente se bloqueaba incapaz de soportar tanta expectación?

DEMETRIO: Hermia, concorda; e ti, Lisandro, renuncia á pretensión de opor os teus fracos títulos ao meu dereito certo e indiscutible.

Os movementos sutís e ensaiados dos actores en escena indicáronlle ao público que chegara por fin a vez de Lisandro, de Brais. Este reparou na mesma circunstancia e reaccionou cun altivo arqueo de cellas e unha encantadora ironía:

LISANDRO: Do pai de Hermia, Demetrio, tes o afecto; casa xa que logo con el e sexa ela miña.

Houbo risas, por primeira vez, risas francas, que marcaron a fronteira entre o escándalo dos días previos e o feito teatral; aquelas risas, simple consecuencia dunha frase ben dita, xa non tiñan que ver con Brais, senón con Lisandro; evitábase por tanto a disociación entre o actor e o personaxe. O público mergullábase de cheo na maxia da representación.

Shakespeare, pasado por Cadaval, era texto fluente, gozoso e cheo de vida, un cadro en que cada detalle adquiría mil matices, da mesma maneira que cada palabra. A comuñón co público era absoluta, o mundo comezaba e remataba entre as paredes daquel teatro. Os actores sentíanse nun estado de graza, embriagábaos unha plenitude que só podería compararse á dos primeiros días dun namoramento... Tamén Brais gozaba daquel paseo polas nubes, abandonada por fin a vertixe. O público riu canda el, emocionouse e mesmo chorou coas súas tenruras e desventuras de namorado. Embargábao unha emoción inédita; a diferenza do afogamento dos minutos previos, sentíase agora tan lixeiro que sería capaz de voar coma un paxariño.

TESEO: Con língua de ferro, deu xa a medianoite súas doce badaladas. Á cama, namorados! Achégase a hora das fadas. Temo abondo que pasemos a mañá do día que vén durmindo a sono solto, como espertos gozamos da pasada noite. Serviu esta obra para entreter a noite preguiceira. Queridos amigos, vaiamos todos ao leito! Agárdannos outros quince días de celebración, con pasatempos nocturnos e novos festexos.

Caeu o pano.

Sabela Novo non puido reprimir un berro de emoción.

Os aplausos estalaron coa intensidade dunha tormenta de verán. Foi unha ovación pechada, coa xente en pé a aplaudir con sorrisos de orella a orella e nalgúns casos bágoas de emoción a escorrer polas meixelas.

—Bravo! —berrou alguén.

E máis berros de agradecemento xurdiron de todos os recunchos. Os actores mirábanse emocionados, sen saber que facer, máis que inclinar a cabeza en humilde agradecemento. Nin os máis veteranos recordaban un éxito semellante. Vítor Mosqueira acariñou a Brais no cocote e bisboulle no oído.

—Noraboa, artista! Conseguimos enganalos unha vez máis!

Brais miraba cara aos seus pais co rostro demudado pola emoción. Xela berraba e aplaudía emocionada no palco, sen disimular o seu profundo orgullo.

Abandonaron varias veces o escenario e outras tantas tiveron que volver para saudar, en tanto non diminuía a intensidade dos aplausos. Un dos actores veteranos deu un paso á fronte divertido, para provocar unha ovación individual e, unha vez satisfeita a súa vaidade, convidou un a un ao resto dos intérpretes para dispoñeren eles tamén do seu merecido momento de gloria. Cando chegou a quenda de Brais, a quen o actor veterano reservara astutamente para o final, o teatro veuse abaixo. A Historia do Teatro Galego saudaba por primeira vez un dos seus personaxes máis senlleiros. Brais respondeu devolvendo palmas agradecidas; ao final, emocionouse tanto que rompeu a chorar. Mil persoas aplaudíanlle rendidas de admiración. A el, porén, dáballe por recordar o primeiro día de clase con Talía, os seus aburridos apuntamentos, os seus dentes a trabarlle o peito, as noites de ensaios e sexo no Carme de Abaixo, o seu inxusto despedimento...

Non soportaba o triunfo sen ela ao lado.

—Que che pasa, Brais? —preguntoulle Sabela Novo. Na volta aos camaríns sumírase na melancolía, abatido nunha cadeira diante do espello do toucador mentres o resto dos actores celebraban o éxito coa euforia do equipo de fútbol que vén de gañar unha liga—. É por Talía? Veña, agora non penses niso. Celebrémolo!

E asentiu cun sorriso, pero permaneceu afundido na cadeira, sen reaccionar sequera cando Cadaval entrou eufórico e expresou coa súa oratoria sen par un emotivo discurso de agradecemento.

Despois entrou unha muller que parecía coñecelos a todos e todos coñecían, e felicitounos con especial alegría, a mesma con que foi recibida.

—É Cata, de Burela —explicoulle Mosqueira a Brais—. A espectadora máis fiel do teatro galego. Non perde unha obra dende que teño memoria. Ven, que cha presento.

Brais recibía os afagos da muller sen atender en realidade ás suas palabras, cando observou que alguén coñecido asomaba timidamente pola porta.

—Pero ti quen es? —díxolle o rexedor que pasaba nese momento por diante da porta—. Non podes estar aquí!

—Só quero falar con Brais...

—Tes que agardar fóra. Os actores estanse cambiando...

—Pero...

—Agarda! —berrou Brais. Tardara en comprender que aquela sombra tras a porta era Ana; en canto o fixo, invadiuno unha satisfacción indescriptible, a súa amiga leal, de timidez doentía, transgredía as normas coa insolencia dunha fan calquera, discutíndolle ao rexedor a necesidade de entrar. Brillaba nos seus ollos a urxencia dun telegrama—. É amiga miña! Deixádea pasar.

—Ah, se é a túa amiga, non hai problema.

Apertouna entre os seus brazos. Ana deixouse estar cinco segundos sobre o seu peito, como quen permanece durante cinco segundos na gloria, mais logo reincorporouse e colleuno da man:

—Que tal, Ana? Que fas aquí?

—Estiveches xenial, Brais. Emocioneime tanto!

—Moitas grazas! Pasa, presentareiche aos compañeiros.

—Non, Brais. Non veño para iso. Será mellor que saias ti un momento. —E logo?

—Agora che explico.

Brais comprendeu que tiña que ir atrás dela, non había máis preguntas que facer. Pecharon a porta dos camaríns.

—Ven comigo —ordenou Ana. —A onde?

—Non preguntes. Ven.

Turrou del con forza.

Avanzaron por varios corredores escuros, baixaron escaleiras, cruzaron o escenario, onde os técnicos apuraban a recollida do atrezzo. Escoitábase de fondo o ruído da rúa, unha expectación insólita que agardaba pola saída dos artistas para lles conceder unha nova ovación pechada.

Volveron baixar escaleiras e avanzaron ás apalpadelas por un andadeiro sumido na penumbra.

—Coido que é aquí —dixo Ana. Non se vía nada máis que a luz vermella da saída de emerxencia.

—Que fas? —preguntou Brais cando a moza empurrou a porta e apareceu ante os seus ollos a Avenida da Mariña.

—Corre! Talía agárdate no aparcamento subterráneo, o segundo coche á dereita da porta. Non tedes moito tempo!

Brais tardou en entender.

As familias paseaban pola Mariña, alleas a todo canto viña de acontecer naquel teatro que, na súa parte de atrás, nin sequera tiña por qué saber ninguén que era un teatro. Só algunha nena da man da súa nai viraba a cabeza con curiosidade para miralo, pois parecía un trasno, vestido aínda coas roupas de Lisandro.

—Veña, corre!

Daquela Brais comprendeu. Separábano cen metros do acceso ao aparcadoiro subterráneo.

—Grazas, Ana! Vou! Estaremos en contacto.

—Brais! —detívoo a voz da señorita Varela—. Que fas? E ti, Ana, por que estás aquí? E por que está aberta esta porta?

Brais non soubo que responder, tampouco Ana. O rostro da directora endureceuse ao adiviñar a traizón que se estaba a argallar diante dos seus fociños. Mais logo mirou os ollos suplicantes de Brais, con aquelas roupas tan ridículas e lixeiras no medio da rúa, exposto ao frío dunha noite de febreiro, e algo no seu interior conmoveuse.

—Vas con ela? —preguntou finalmente con resignación.

—Déixeo ir, por favor, señorita —suplicou Ana ante o silencio de Brais.

Unha bágoa escorreu pola meixela da directora. Enxugouna avergonzada cun pano de tea que sacou do bolso.

—Eu non viña vixiar, Brais... só que, como estiveches tan marabilloso, quería ter un momento para felicitarte persoalmente. Quería dicirche que estou moi orgullosa de ti, que che collín moito aprecio durante estas semanas de ensaios e que, dalgunha maneira, a emoción que sinto agora, o orgullo que experimentei durante a función, non debe ser moi diferente ao que sente unha nai polo seu fillo... —Volveu limpar a cara. As bágoas comezaran a escorrerlle o rímel—. Pero, claro, non esperaba isto... De verdade pretendes ir con ela?

Brais asentiu coa cabeza.

—Cometes o maior erro da túa vida, Brais. De todos os modos, considérote maior abondo para decidir ti mesmo sobre ela. Oxalá teñas sorte e, se non a tes, conta comigo para o que necesites! Sé feliz, meu amigo!

Brais botouse aos seus brazos conmovido. Apertouna nun abrazo fraternal.

—Veña, Brais! Apura! —insistiu Ana.

—Si, vai —ordenou a directora—. Se o vas facer, faino ben. Eu irei emborracharme aos canapés na túa honra.

Cruzou a rúa correndo, só mirou atrás cando chegou ás escaleiras. Enviou daquela un último adeus emocionado e desapareceu coma se o tragase a terra.

Talía agardaba co coche aceso e os focos prendidos, disposta a arrincar en canto Brais subise ao seu lado.

—Estás aquí! —Estou! Bícame.

Xuntaron as bocas con urxencia clandestina.

Levaba un vestido de flores, diadema e lentes de sol. Parecía Janet Leigh no comezo de Psicose, a piques de fuxir co obxecto roubado no asento do copiloto; neste caso, un talentoso adolescente no canto dun maletín cheo de billetes.

—Que tal estiveches?

—Estivemos impresionantes!

—Noraboa, pequeno! Non tiña dúbidas. Agora comeza o mellor.

O coche acelerou. Os neumáticos renxeron.

—Onde me levas?

—A París.

—Agora?

—Si, agora. Non temos tempo que perder. Seremos ti e mais eu sós, con todo o futuro por diante.

—E de que imos vivir?

—Do teu talento.

—Pero mírame! Inda levo as roupas da función!

—Non te preocupes por iso. Teño roupa abonda no maleteiro, a maioría é de Eliseo, pero coido que che servirá.

Acabábanse de incorporar a Alfonso Molina. Brais riu emocionado e perplexo. Talía prendeu o CD. Soou a Paixón segundo San Mateo de Bach.

O velocímetro marcaba cento cincuenta quilómetros por hora cando entraron na autoestrada.

—A estas alturas xa deberon reparar na miña ausencia. Sospeitarán de ti. —Seino.

—E non che preocupa?

—Non.

—Ámote, Talía.

A man dela acariñou a súa perna, cuberta apenas por unha malla, e ascendeu devagar ata bater coa dureza do seu talento.

—O futuro é noso, Brais. Non mires atrás.