Estréase ‘O corpo aberto’, de Ángeles Huerta, un filme de ‘terror folk’ que adapta un relato de Arraianos, de Méndez Ferrín, e no que a atmósfera de misterio deriva nun baile carnal que traspasa os corpos e subverte o xénero.  

Unha dilixencia surca os montes do Xurés nunha mañá fría de outono. No seu interior vemos a Miguel (Tamar Novas), o mestre destinado á aldea de Lobosandaus mentres escoitamos a súa voz en off dirixíndose por carta a seu tío, un prelado de Ourense que o recomendou no choio: «Meu querido tío. De acordo coas súa instrucións dispóñome a pólo ao corrente da miña chegada a este afastado concello, ao que veño ilusionado e agradecido pola súa paternal protección. Logo dunha viaxe longa e fatigosa sinto este lugar como o final do mundo coñecido. E, con todo, albisco en min unha estraña sensación de familiaridade. Por momentos é como se levase vivindo entre estas montañas toda a miña vida». Neste momento, mentres escoitamos o rinchar dos cabalos que tiran da carruaxe, poderiamos agardar perfectamente as notas musicais coas que arrinca o Drácula de Francis Ford Coppola, do que se fan estes días 30 anos da súa estrea. Pero non. A música que soa é de Mercedes Peón. Comeza O corpo aberto, de Ángeles Huerta.

Cando estaba a estudar cinema en Londres a directora asturiana agora afincada na Coruña asinaba as súas curtametraxes como Ángeles Coppola. Unha das súas primeiras curtametraxes chámase "Il Padrino (oqualcosa di simile)". Mais isto non pasa de ser unha anécdota. A conexión entre Drácula e O corpo aberto vén de máis atrás e empeza co relato “Lobosandaus”, que podemos atopar no Arraianos de Xosé Luis Méndez Ferrín, e que Ángeles Huerta e Daniel D. García adaptan no guión do filme que chega hoxe ás pantallas. Coma a novela de Bram Stoker, "Lobosandous" está narrado de forma epistolar, a través das cartas que lle manda o protagonista a seu tío. Unha sorte de Jonathan Harker ao que envían de mestre a unha escola remota da Raia Seca a facer o seu traballo. A súa actitude entusiasta ao comezo empeza a verse marcada polos acontecementos, que van transformando a súa mente e o seu corpo. 

E quen é o vampiro aquí? Quizais non importa moito porque o importante son os corpos dos que se vai apropiando, e a relación entre as súas primeiras propietarias. No filme o okupa é un atractivo capador portugués (José Fidalgo) sedutor de mulleres que non tarda moito en desaparecer. A súa alma é violentamente desaloxada do seu corpo, nun suceso que trauma os nenos da aldea, que lle querían ben, e mais a Dorinda (Victoria Guerra), a muller do Turelo (Federico Pérez), que lle quería mellor aínda. Cadra que o Turelo ten unha irmá, Obdulia (María Vázquez) que leva anos encamada co mal que lle chaman “o corpo aberto”. E quizais nese corpo aberto atope a alma do capador unha nova morada. 

«Non é casual que o Entroido apareza de fondo nos momentos nos que esta transgresión se fai máis carnal e subverte todo o racional no que o mestre cre. É aquí onde o filme se fai máis ardente e arrebatador»

Nunca o teremos de todo claro, mais o caso é que Obdulia tampouco vai ser a mesma, e os acontecementos van ir obrando metamorfoses no estado de ánimo da aldea e tamén no de Miguel. Nesta historia de almas en pena okupando corpos para se poderen atopar con outros corpos que lles están prohibidos todo se vai torcendo, ata un grao de perversión e de superstición que ao cándido mestre que chegou ilusionado a Lobosandaus, convencido do poder da ilustración e da ciencia, lle custa tolerar. Así e todo os seus instintos tamén se verán atraídos polo misterio e a luxuria que envolven estas supersticións e non lle será doado escapar a eles. 

O corpo aberto fala de corpos que se buscan e que transgreden as normas da moral do momento, da familia e do xénero. Non é casual que o Entroido apareza de fondo nos momentos nos que esta transgresión se fai máis carnal e subverte todo o racional no que o mestre cre. É aquí onde o filme se fai máis ardente e arrebatador, nesas paixóns ocultas tan necesarias para sobrevivir ao frío e ao aillamento neses inicios do século XX e nese «final do mundo coñecido» que é o Xurés pero que poderían ser os Cárpatos de Transilvania. 

Nisto é fundamental o oficio da nosa Coppola, Ángeles Huerta, na súa primeira longametraxe de ficción, logo de amosarnos a memoria da Coruña oculta en Esquece Montelos. E tamén o do magnífico reparto que encabeza Tamar Novas e no que sobresaen María Vázquez, Federico Pérez e a portuguesa Victoria Guerra, a quen coñeciamos da serie Auga Seca. Mais un dos grandes descubrimento do filme é Nicolás Otero –quen xa foi portada en VINTE como Nico Elsker nesta reportaxe sobre os drag kings publicada hai un par de anos–, encarnando a criada Clamores, a Clamoriñas, que asiste discreta a todo canto pasa, é o principal apoio do mestre e tampouco é allea aos xogos de sedución que se arman nesa casa.  

A adaptación que Huerta fai do relato de Ferrín revisa os acontecementos que se narran desde unha visión máis contemporánea cunha certa ollada queer que celebra esa liberdade e transgresión dos corpos, sabendo que moita xente na actualidade habita un corpo que non lle corresponde e con el inicia unha batalla interior e tamén ante o xuízo dos outros. A estrea de O corpo aberto é, do mesmo xeito, un acontecemento a celebrar na nosa cultura. Así como Coppola cambiou para sempre a maneira na que vimos o personaxe de Drácula, neste filme pode cambiar a nosa mirada sobre certos clásicos da nosa literatura e darnos unha excusa para volver a eles. Oxalá este camiño de adaptacións que caen en mans de boas cineastas para darlles unha volta interesante sexa máis transitado no futuro. 

O corpo aberto estréase este 9 de decembro en cinemas de toda Galicia.