Vagalumes, benvidas, retrousos, rezos e paisaxes. Da escoita de Unha fogueira intacta, o novo e quinto álbum de Chicharrón, sae este texto con imaxes de Jesús Castro Yáñez. Nel non se pretende falar das cancións, senón máis ben conversar con elas.

Penso que foi ela quen reparou no insecto. A última que vez que vin un vagalume foi acompañando a Olalla de volta á súa casa, xusto despois de pasar por diante dos Cines Viveiro, nunha das beiras do camiño onde se cruzan a Misericordia e a Estacada. Paramos a observar, e mirando de preto os seus aneis de luz falamos de varias cousas, xa non sei de que. Pero si sei situar no recordo, grazas a ese momento, o que fixera aquela tarde, a temperatura case agradable da medianoite ao pé da ría, a xente borracha cruzando a ponte cara ao casco histórico. Foi o seu humilde brillo, luminoso punto final , o que me deixa recuperar ese día, como se el pechase unha oración escrita polas horas previas, convertidas desde ese momento en palabras que quedan detidas na memoria ao ter ese enunciado agora unha pausa, como se de non ser por un pequeno abdome bioluminescente ese tempo fose seguir camiñando cara a outro lado, sen que nada o detivese, sen que puidera agora observar os alfinetes en forma de memoria que foron postos nos seus élitros.

Cando digo a última que vez que vin un vagalume o que quero dicir é a última que vez que vin un vagalume e foi un acontecemento.

Unha vez puxen nunha carta que un recordo fai burbullas no que se viviu: é como quen sopra vidro. Agora diría tamén que un recordo é a forma que temos de converter en retrouso un tempo vivido.  Ou diría que un retrouso é coma un can que mexa no tempo para marcalo. 

Claro que estaría a falar da natureza da repetición de varios xeitos diferentes; nun caso como dispersión, noutro como acumulación. Non estou moi seguro disto, tampouco de que sexan situacións tan distintas, despois de todo.

No documental Os espigadores e a espigadora, Agnès Varda grava coa súa cámara dixital varios cidadáns que saen adiante co que rescatan dos colectores do lixo ou co que foi desbotado polo sistema, persoas que recuperan obxectos abandonados na rúa e lles dan unha segunda vida, restituíndolles usos que sempre tiveran e nunca lles foran dados. Cando escoito en Unha fogueira intacta o que parece ser o ruxir dun quentador e de alguén a revolver na cociña, berros infantís na praia, unha canción de Rocío Jurado soando ao lonxe… dou en pensar que Chicharrón están tamén espigando sons. Comentan eles que é un disco para escoitar deixando que entren ruídos de fondo, que é outra maneira de dicir deixando que entre a vida. “Temos que crer na ósmose”, contestou Agnès Varda cando a entrevistaron nunha revista chamada —non deixa de ser curioso— Fireflies.

Busco a etimoloxía do verbo rezar e segundos despois chasco a lingua porque, ben pensado, era algo bastante obvio. O prefixo re- de reiteración sobre o verbo citare. Pero hai algo que si me sorprende: que a raíz dese verbo tamén se asocia ao significado de poñer en movemento, facer vir cunha chamada.

Dise que, durante o rezo, ao cantar unha oración unha e outra vez ou entoar mantras, os crentes poden abandonar o fluxo da consciencia, resgando así o uniforme avance do tempo que dá forma  ao país da cotiandade, e facendo dese xeito coexistir recordos, presentimentos, expectativas, imaxes que regresan  ao que foi, imaxes que se adiantan para predicir o que virá. A mesma palabra pode así ser simultaneamente fantasma e fantasía, transcender o tempo para converterse nel.

Se taponamos o orificio dun cano polo que sae a auga dunha billa aberta, acabará por rebentar dalgún xeito. Quedará todo anegado dunha voz que en ondadas verte a súa ladaíña: benvida/ benvida/ benvida/ benvida.

Recollo todos os versos que se repiten, con menor ou maior insistencia, dentro das cancións do disco. Apúntoos nunha libreta na orde en que son cantados.

benvida  01
sei que volveremos atoparnos outra vez  02
non quero non estar ao teu lado  03
non te vaias nunca, non me deixes só  05
porque ti es todas as posibilidades  07
ao final todas somos o que todas cren que somos  07
bótote de menos  09
hai alguén nunha casa nun país que está a pensar en ti  09
por ti  10
[chirlos de paxaro]  11
 

“A repetición é un vestixio da capacidade limitada da linguaxe para a intensificación.”
—Namwali Serpell, Stranger Faces

“Pero a repetición é un xeito de desensibilización.”
—Anne Boyer, The Undying

“Antes de afundir/ como a esperanza nun berro de perda”, cantan Chicharrón no anterior disco. En Unha fogueira intacta, “resistimos/ negándonos/ a perder a esperanza”. Semella o mesmo espazo pero cun encadre invertido, e hai nesa reescritura discreta algo conmovedor.  É un xesto que me leva a pensar noutro palimpsesto similar. En Mutual Core, Björk canta sobre as placas tectónicas que forman o seu peito, e nesa canción apela a un territorio, aínda que compartido, interno; un núcleo lonxe da superficie que existe se as partes se absorben as unhas ás outras. En cambio, en Stonemilker, ese “mutual core” pasa a ser “mutual coordinates”: ponse agora a atención no que sucede entre, noutra forma de relación que non pertence só aos suxeitos senón a todo o que os arrodea, e que os sitúa nun espazo que non por aberto deixa de ser íntimo. Agnès Varda dicía que “se abrísemos as persoas, atopariamos paisaxes dentro.” Se abrísemos as paisaxes, dentro delas atopariamos cancións.