A escritora Berta Dávila foi o pasado sábado ao concerto que Amaia Romero deu no Pazo da Ópera Coruña. Ía para acompañar a dúas adolescentes pero ao final foi a ela a quen máis lle gustou o recital.
Tiña toda a intención de comezar esta crónica dicindo que o sábado fun ao concerto de Amaia Romero no Pazo da Ópera da Coruña para acompañar a dúas adolescentes da miña familia, pero o certo é que o concerto me gustou máis a min que a elas, aínda que eu non seguín o concurso que fixo famosa a Amaia e estou case segura de que non tería ido nunca a ese concerto con outra xente. Haberá quen me recorde que Amaia é unha muller que participou nun concurso de televisión que instrumentaliza xente nova e guapa, máis ou menos talentosa, para vendernos o clixé do éxito prefabricado. E é certo, pero dicilo de partida soa reseso e vellenial nun mundo onde os Rolling Stones venden camisetas en Pull and Bear. Como tamén fai Rosalía. Haberá quen considere a procedencia de Amaia unha falta irreparable e que se castigue a non escoitar e non ler todo aquilo que non pase o filtro de consenso do grupo de consumidores de cultura do que se quere formar parte. Pero recorden: ningunha pose intelectual nos fará libres, e hai algo de snobismo en ignorar a conciencia todo producto que non estea condenado a ser minoritario. E algo prexuizoso (e clasista, se cadra, pero non me atrevo a usar esa palabra) en abrazar eses principios que a xente nova xa abandonou hai moito tempo.
Advertencia: non escribo isto como alegato a favor dunha cultura de masas que ten todas as canles ao seu dispor nin para reprender a ninguén por non dedicar o seu tempo limitado a reparar nela. É algo máis simple: escribo porque fun ao concerto de Amaia con poucas expectativas e gustoume, e dalgunha maneira deume vergoña que me gustase e pregunteime por que. E decidín escribilo para ver se o daba entendido. Unha simpleza.
O concerto comeza con berros dun público que saca do peto de vez en cando o seu teléfono móbil e grava o que acontece no escenario mentres mira de esguello, por enriba del. Non quero xulgalo, se cadra a xente nova está no mundo doutra maneira e eu preciso entedela antes de perdoarlles a vida. Fai dúas cancións pop, con letras naíf pero logradas na súa simplicidade evocadora, que soan, francamente, mellor que cando esa carta a xogaba Mecano con moita menos capacidade de escolma e moitas máis pretensións. A súa voz é cálida e aireada, e penso desde o principio que me gustaría escoitala nun teatro máis pequeno. As cancións do seu disco soan un pouco a Marisol e a Cecilia, ás veces a Jeanette e outras a aqueles popemas curiosos de Nosoträsh. Ten un aquel tamén ao que me gusta de Vainica Doble e encaixa no indie pop de grupos como Carolina Durante ou La Buena Vida, sobre os que non pesa tanto estigma. Completa o seu repertorio propio (escueto) con cancións de outros, escollidas sen prexuízos. E así interpreta un bolero, “Tú me acostumbraste”, unha peza de Albéniz e un éxito de Cecilia e Mocedades que é marabilloso, “Desde que tú te fuiste”. Tamén escolle o single “Vas a volverme loca”, nunha chiscadela á primeira edición de Operación Triunfo, e as súas versións teñen un pouco o efecto diso que chaman “confort food: son agradables, espertan unha nostalxia pop encantadora, e están perfectamente elaboradas para ser efectivas.
Hai algo que Amaia ten en común con Marisol, e con Cecilia, que lles admiro ás tres, ademais dos seus respectivos e indiscutibles talentos. As tres son mulleres que triunfaron novas, nun mundo de outros, e saíron airosas da guerra. As tres son mulleres que combateron as expectativas fabricadas para elas.
Leo nunha entrevista que Amaia se poñería máis nerviosa se tivese a oportunidade de cantar con Marisol que con Madonna. E enténdoa ben. A min pasaríame o mesmo. Non por cantar con Marisol (bastaríame, con franqueza, estar cerca de Marisol para poñerme nerviosa) pero coido que me causaría máis ansiedade coñecer a J.K Rowling que a Paul Auster, se é que vale a equivalencia. E hai algo que Amaia ten en común con Marisol, e con Cecilia, que lles admiro ás tres, ademais dos seus respectivos e indiscutibles talentos. As tres son mulleres que triunfaron novas, nun mundo de outros, e saíron airosas da guerra. As tres son mulleres que combateron as expectativas fabricadas para elas. No caso de Cecilia é unha pelexa que se evidencia en moitas das súas letras: "mi madre aún prepara mi boda con un caballero de whisky con soda". No caso de Marisol cristalízase naquela anécdota abraiante que se conta sempre dela: vendeu as medallas de ouro recibidas durante o franquismo e dooulle os cartos ao Partido Comunista. O percorrido de Amaia aínda está por ver pero albíscase. Aínda está por ver porque ten vinte anos. E por iso seguro escoitarán dela que é unha “rapaza que”, pero só quen algunha vez expuxo o seu traballo sendo unha muller nova e de aspecto inxenuo nun mundo dominado por señores pode entender o que iso significa e o valor que fai falta, porque aínda que esa exposición non fose nin a milésima parte da que tivo que asumir Amaia, os señores parécense moito uns a outros, sexan catro señores ou catro millóns de señores.
Amaia Romero apareceu en público coas axilas sen depilar e máis de mil espectadores, entre elas moitas rapazas de menos de vinte anos, foron aplaudila o sábado pola noite. Amaia Romero formou unha banda que a acompaña nos concertos e colocou máis mulleres que homes no escenario. Amaia Romero canta en teatros, non en estadios, senta ao piano ou está de pé coa súa guitarra fronte a un micrófono, non se rodea dun corpo de baile de roupa escueta nin ensaia coreografías. Amaia Romero foi a Eurovisión e pasouno mal, deixou o mozo pánfilo que tiña (isto, recoñezo, é unha opinión miña) contra a vontade das fans, desaparece intermitentemente das redes sociais, nas que nunca foi demasiado activa, tardou dous anos en editar un disco do que compuxo todas as cancións e titulouno Pero no pasa nada. E, a verdade, eu creo que algo si que pasa.
A Amaia Romero non lle faría falta interpretar marabillosamente “El Puerto” de Albéniz ao piano na metade do seu concerto, nin sequera despois de ofrecer un tema limpo e naií (algúns a esta conxunción chamaranlle simpleza) como “El avión”, pero probablemente pensa que debe demostrarlle algo a alguén e loita con forza para saír do cliché onde quixeron encerrala. “El avión se va a caer, tú serás mi última vez” é o único texto que sostén unha melodía pop e cristalina que é, ao meu ver, un concepto valente por honesto e verdadeiro e que non é, por iso, menos evocador e valioso que se estivese trufado de palabras difíciles. Estou segura de que Amaia sabe moitas palabras difíciles ou, de non sabelas, tería fácil atopar quen lle compuxese letras con presunción de profundidade. E isto é a lectura máis interesante do que ocorreu no concerto de Amaia: que o que fai é o que quere facer a pesar de que podería facer outra cousa que lle garantiría unha resposta confortable das multitudes. Escoitándoa parece que contradí deliberadamente unha broma que lin hai pouco en Twitter: “teño moitas ganas de facer un primeiro disco a correr para logo poder sacar ese segundo disco moito máis meditado e persoal que fan todos”.
As persoas, con frecuencia, dámonos a man formando un círculo e bailamos entre nós ignorando que detrás e diante baila outra xente nos seus círculos respectivos sen mirarnos en absoluto. As persoas temos unha necesidade maiúscula de clasificarnos e ubicarnos. Eu non teño intención de bailar noutra roda aínda que ás veces a visite acompañando ás miñas curmás adolescentes, pero non quero ignorala tampouco. Nin quero, sobre todo, ser allea ao feito de que eles non miran para nós, porque a miña vocación é facer libros en galego que lea calquera lector e claro que me gustaría que me mirasen. E penso que se alguén pode mirar para nós desde calquera deses outros círculos con interese e sen prexuízos son mulleres como Amaia Romero. Nunha peza marabillosa que gravou para a serie Paquita Salas, ela canta: “Aunque me vean ustedes tan pequeñica y sincera, no crean que tengo miedo, que me atrevo con cualquiera”. Unha jota aragonesa que tamén cantou, por certo, Marisol, nunha película dos primeiros sesenta. O mundo é para os valentes. Quen sabe.
