E dixo Deus: sexa a luz. E houbo luz.

(Xénese 1:3)

A megalomanía dun político esixe soños á súa altura. Había en Vigo un concelleiro, a finais do século pasado, que convertía en proxectos urbanísticos o que, para os máis de nós, serían puros ensoñamentos: Agustín Arca. Abondáballe papel e lapis na mesiña de noite. O lago de Castrelos, surcado por cisnes neorrománticos, entre balaustradas de granito rosa porriño, naceu nun abrir e pechar de ollos da súa fase REM. Tamén o paseo dos volcáns de Coia, deseñado por el mesmo e agora desmantelado por Abel Caballero, para pesar de excursionistas e vulcanólogos. Arca imaxinou teleféricos entre a Guía e o Castro, pontes sobre a ría, enlousetou Vigo sen deixar un anaco de terra á vista e inzou de canchas de baloncesto e farolas fernandinas toda a cidade. Poucos límites ten o urbanismo municipal cando se nutre de material onírico e non obriga a outros compromisos que non sexan os dunha pequena sesta vespertina. Con esa folla de ruta, Arca foi quen de transitar por todas as parroquias políticas e ideolóxicas posíbeis, a partir do seu ingreso no Concello de Vigo como cargo electo, nas eleccións de 1979. Desde o Partido Popular Galego, integrado en UCD, ao PSOE, Alianza Popular, como creador de Unión Galega, e xa, na fin da súa carreira, nas ringleiras de Provi (Progresistas Vigueses), man a  man co exalcalde Manuel Soto.

Outro político local, Antonio Nieto Figueroa ‘Leri’, integrante da corporación municipal entre 1974 e 1999, fundador do populismo de praia vigués, aka. viguismo, xunto á inefábel Karina Falagán, conforma co señor Arca, e unha culposa homenaxe ao socialismo vazquista coruñés, o substrato político do que se nutre o actual alcalde olívico. Todo está inventado en realidade. Caballero só lle puxo o filtro Valencia de Instagram, e unha maioría absoluta, a ideas moi vellas e inscritas no ADN colectivo da cidade, ideas que teñen que ver co abandono, co desleixo das administracións, cunha melancolía indefinida, vencellada ás expectativas nunca cumpridas, e cun furado identitario que non é tal, pero que desde crianzas aprendemos a repetir a xeito de letanía. “Vigo non ten historia”, “Vigo naceu onte”, “Ninguén é de Vigo”, ou o moi absurdo, sempiterno e odioso “lo bonito de Vigo son sus alrededores”, que é o cumprido máis paradoxal que coñezo, semellante a alguén afirmar: “o máis bonito do teu rostro é o que está fóra del”, por exemplo.

Todo está inventado en realidade. Caballero só lle puxo o filtro Valencia de Instagram, e unha maioría absoluta, a ideas moi vellas e inscritas no ADN colectivo da cidade.

O outro día en Porto, o espello no que Vigo nunca se quere mirar, un home caeu no interior dunha intervención artística de Anish Kapoor, unha sorte de boquete escuro, escavado a rentes do chan, da obra titulada Baixada ao limbo. Abofé que baixou o señoriño. Dous metros e medio. É a primeira vez, que eu saiba, que ser humano e arte se funden dunha maneira tan definitiva. Ocorreu nunha antolóxica do artista hindú na Fundação Serralves. Podería ter ocorrido en Vigo, no Marco, no museo de arte contemporánea vigués, pero ese museo foi desmantelado e asfixiado economicamente, co inestimábel concurso de Caballero que, investido de ignotos poderes de curador de arte e experto en xestión cultural, decidiu que a arte contemporánea está ben para Londres e París, as capitais que segundo el envexarían a reforma urbanística da céntrica rúa García Barbón, pero non para Vigo, porque a cidade non está preparada para esa sobredose de liberdade, en forma de creatividade e de vangarda, que é a arte contemporánea.

Esa obra de Kapoor, Baixada ao limbo, ten o seu correlato vertical na árbore de nadal que Caballero chantou na Portal do Sol viguesa, fronte ao delirio arbustivo do Dinoseto. Ingresar na árbore de nadal, porque a cidadanía fai colas para se retratar no seu interior, é o máis semellante a adentrarse nunha peza abovedada de Kapoor. O mesmo efecto hipnótico, abismal. Crianzas e adultos unidos nun momento de felicidade tan simple como irreprochábel. O ascenso ao limbo, agora que a Igrexa Católica ditaminou a inexistencia do limbo. Unha luz cegadora, un disparo de neve. Carol Anne, corre cara á luz! Móbiles, cámaras. Subir a foto a Facebook, a Instagram. O máis básico, o máis accesíbel, o que todas e todos facemos por impulso. Non a arte contemporánea, non as elites, non a reflexión. O que todo o mundo comprende e comparte: o abraio dunha cativa diante dunha esfera de luz. A satisfacción das familias, a existencia mesma dese sintagma, as familias. With the light, with the music,very welcome everybody here. ¡Musica y luz!, como berraba Abel nese calculado e macarrónico inglés, durante a inauguración do alumeado de nadal, retransmitido á maneira dun evento faraónico-deportivo.

O investimento municipal de 800.000 euros é unha nimiedade ao lado desa emoción, encapsulada nas grilandas, bolas e bágoas de luz que coroan o centro. O que se desembolsa para o suntuoso adobío da cidade non ingresará nos petos de políticos corruptos, dise en Vigo. Os 2,82 euros que cada viguesa e cada vigués pagarán pola luces de nadal, a taxa máis alta do Estado por riba de cidades como Madrid, Barcelona ou Sevilla, son o tributo necesario á satisfacción do comercio, a urbe enteira envorcada no suxeito principal destas festas, as crianzas. Nin pobreza enerxética, nin precariedade, nin emerxencia vital poden con iso. É o poder omnímodo do fascinio. Fascinio que ten que ver, na súa raiz latina, con fascinare (encantar, enfeitizar), con fascinum (membro viril erecto), e con fasces (un feixe de varas atadas cunha corda vermella), símbolo romano que está na orixe da verba fascismo.

Fascismo. Un pasito p’alante, María, e a tea dos teus soños non se move. Vigo, 1942. Os feixes de frechas da Falange Española crávanse sobre o ceo da baía, nos desfiles que reciben ao Caudillo na súa visita ao porto vigués. Franco aproveita o desembarco para un rutineiro baño de multitudes en terra de vencidos. Inaugura as obras da Gran Vía del Generalísimo Franco. Na orixe desa rúa, desde onde anos máis tarde partiría a vía pantasma do Scalextric, emprázase desde 1991 un Monumento ao Traballo, Os Redeiros de Ramón Conde, un tributo á memoria obreira e mariñeira da cidade. O grupo escultórico será desmantelado, si amigas, so pretexto de reformar un bulevar singular e dotalo de escaleiras mecánicas, cubertas con metacrilato e ferralla de cores. Ademais, polo mesmo prezo, Caballero perpetrará unha masacre arbórea, vía maioría absoluta, eliminando especies históricas no centro da cidade, que pegaban demasiado ben coa fermosa arquitectura de posguerra que se abeira aos dous lados desta rúa.

Mentres os redeiros non son substituídos por un #peixeseto (real fact), a peza de Conde soporta o seu castigo de luz. Nos seus rostros, queimados pola exposición lumínica natalicia, esváese a imaxe da cidade que levan contemplando durante case tres décadas. Ninguén se retrata diante dun obreiro que traballa, pero calquera activa a autocámara para captar a simpática figura dun peixe Nemo, feito con folliñas de buxo. É sinxelo e é bonito. Non arte contemporánea, perigosa e cheirenta, coma o pozo negro de Kapoor.

Investido de ignotos poderes de curador de arte e experto en xestión cultural, Caballero decidiu que a arte contemporánea está ben para Londres e París, as capitais que segundo el envexarían a reforma urbanística da céntrica rúa García Barbón, pero non para Vigo.

Para celebrar os vinte e cinco anos de paz, en 1961, Franco volveu a Vigo, a bordo do Azor. Visitou a nova Estación Marítima, o monolito das Cíes, “que la provincia de Pontevedra ofrece al Generalísimo”, a factoría Citroën, a de Álvarez, e inaugurou a Cruz dos Caídos do Castro, ominoso incumprimento da Lei de Memoria Histórica, que se soergue no horizonte do parque central de Vigo e que é, para Abel Caballero, un símbolo de reconciliación.

En tempos coma este, no que os políticos falan seguido do ‘relato’, desvelando sen rubor as súas estratexias discursivas, o Vigo abeliano adoptou a hipérbole caudillista-populista para trascender nas urnas. Abel non di: “exprópiese”, Abel di: “fágase un banco, ábrase unha turborrotonda, chántase este barco no medio da glorieta, asfáltese, humanícese, fágase a luz de Nadal”. Lograrao, de novo, en maio, con toda seguridade. Por incomparecencia dos contrincantes e por unha mestura explosiva de motivación, espontaneidade con visos de ignorancia, primarismo e mal gusto, apto para todos os públicos. Por un manexo impúdico, e estratega, das emocións e das súas recompensas. Por encher o furado identitario da cidadanía viguesa cun relato autoritarista, ao modo de Trump, que por desmesurado e incríbel pode resultar humorístico. Gargalladas en lata, pano de fondo da comedia que Abel protagoniza, rodeado sempre polo coro tráxico da corporación municipal que mantén sempre, nos beizos, ese sorriso conxelado, mestura de incomodidade e adhesión aos inopinados exabruptos do César. O riso tamén fai parte da fascinación. Todo o mundo quere ‘botar unhas risas’ e compartir as ocorrencias do seu meme-alcalde por whatsapp. E todo o que di ou fai Abel Caballero aparece nos medios de comunicación españois, porque os medios bendicen desa maneira a política-espectáculo, en calquera lugar no que se produza... Só o accidente do pasado verán no Marisquiño botou sombras sobre unha xestión que lle valeu a Caballero ser o candidato con máis porcentaxe de voto en toda España nas últimas eleccións.

Aquel episodio, no que centos de adolescentes esquivaron a traxedia a ritmo de hip hop, foi a sórdida metáfora dun certo modelo de cidade, impulsado polo meme-alcalde Caballero. Unha estrutura aparentemente estábel e sólida, coherente co lema de Alcaldía: “Vivimos nunha cidade fermosa!”, pero apodrecida no seu interior, eivada, comesta polo óxido e o sal. Preocupación polo que se ve e polo que loce, desleixo e apatía polo que non se ve. 

Todo o mundo quere ‘botar unhas risas’ e compartir as ocorrencias do seu meme-alcalde por whatsapp. E todo o que di ou fai Abel Caballero aparece nos medios de comunicación españois, porque os medios bendicen desa maneira a política-espectáculo.

Nos soños de Abel, nas súas polucións –lumínicas- nocturnas, non se lle aparece aquel pajarito chamado Hugo Chávez, que se lle apareceu a Maduro. Os que voan no soño de Abel son os periquitos de Arca e de Leri, levando no peteiro un rico parisién e un exemplar do Faro. Fálanlle dun Gran Vigo, ultrametropolitano, envexa das conurbacións de Toquio, Bos Aires e París, cheo de xente feliz e compracida. O escenario pode ser o anfiteatro de Castrelos. Abel presenta un concerto da Coral Casablanca. Non hai coro mellor no mundo. A Orquestra Sinfónica de Berlín quere gravar coa Coral Casablanca pero a Coral Casablanca só actúa en Vigo e só canta para os vigueses e viguesas. “Porque somos... ¡los mejores! Los mejores... ¡del mundo!”.

Ovacións, risos, adornos de Nadal. Paroxismo vigués.  Empezan os primeiros compases do Requiem de Mozart, que parecen levar inscrito un agoiro: Et lux perpetua luceat eis. E que brille sobre eles a luz perpetua. Esa luz perpetua sobre Vigo, esa contaminación luminosa, ese dispendio enerxético, que nin as nosas fillas nin as nosas netas van acabar de pagar en catro vidas, farán que os Reis Magos perdan o rastro da Vía Láctea. Pasará que os renos de Papa Noel pensarán que a noite é día. Que todas e todos quedemos, para sempre, sen regalos. E que unha viguesa, pouco distinguida, morra un día de frío, nunha rúa calquera de Abelgrado, mentres a cidade festexa, feliz e despreocupada, o imparábel ascenso de Abel Caballero e as súas luces de Nadal.