A nova proposta escénica de Chévere titúlase N.E.V.E.R.M.O.R.E. e preséntase como unha viaxe emocional á catástrofe do Prestige. Logo da súa estrea en Madrid, esta fin de semana inician en Compostela a súa xira por teatros galegos. Berta Dávila xa a puido ver e cóntanos por qué non a podemos perder. 
 

N.E.V.E.R.M.O.R.E., a peza coa que a compañía Chévere abriu a tempada de teatro do Centro Dramático Nacional, vén de despedirse do Teatro María Guerrero de Madrid despois de case un mes sobre as táboas. Asistín como unha intrusa a unha desas funcións hai un par de semanas. Digo como unha intrusa porque ir ver unha peza de Chévere fóra da casa é unha experiencia distinta a facelo, por exemplo, en Compostela, non só polos aspectos de forma –o idioma, as notas contextuais do relato– senón porque, dalgunha maneira, a circunstancia sitúa a espectadora do lado dos actores e das actrices e estreita o vínculo coa peza, fai nacer unha vontade de erguerse da butaca e dicirlles ás demais persoas: isto é tamén a miña historia, así que escoitádea. 

A función ábrese cun rumor de ondas que non sabemos de onde vén. A reprodución de efectos de son no propio escenario, a través de distintos mecanismos e obxectos manexados polos actores e as actrices, é un dos engados da peza. Se estamos habituadas a que os efectos Foley se superpoñan en forma de gravación sobre os pasos na neve e os avións que despegan nos filmes, aquí suceden en directo e expóñense os aparellos e os movementos de mans e brazos que os producen. A espectadora sabe que está, desde o comezo, diante do tipo de teatro que fai ruído.

N.E.V.E.R.M.O.R.E. conecta dous momentos da nosa historia recente nos que pensamos que acababa o mundo. Por unha banda a catástrofe, non soamente ecolóxica, do afundimento do petroleiro Prestige, hai case vinte anos. Por outra, a pandemia da COVID na que aínda estamos instaladas. O chamamento desde o hospital Virxe da Xunqueira de Cee para que a veciñanza doase os traxes que conservasen na casa de cando limparan o chapapote das praias coas propias mans, co obxectivo de usalos como equipos de protección individual contra o virus, leva ao personaxe de Miguel de Lira a atopar, mentres procura algún deses traxes no seu rocho, unha caixa con obxectos do peche na Casa da Cultura de Laxe que o colectivo Burla Negra desenvolveu como protesta en novembro de 2002, un colectivo do que o propio de Lira, o actor e tamén o personaxe en escena, formou parte. A apertura desa caixa precintada e os obxectos dese tempo que nos mostra sobre o fondo espido do teatro –convertido en caixa negra da memoria– é o fío de unión entre dúas circunstancias que á vez que se documentan tamén se interpretan. 

A espectadora sabe que está, desde o comezo, diante do tipo de teatro que fai ruído.

Aquí unha das razóns da potencia enorme desta peza e da súa excelencia: que non é o mesmo referir que contar, sobre todo cando os feitos foron referidos de maneira perversa no discurso que o poder trazou a posteriori sobre eles. Nese sentido, N.E.V.E.R.M.O.R.E. é un relato contra a desmemoria que refire de xeito preciso a liña do tempo e as conversas entre os poderes fácticos e políticos que interviron na xestión do Prestige, e faino contra a alteración interesada do vivido e dos seus significados, é dicir, cóntao sen riscar as partes controvertidas, e tamén situándoas no seu lugar, para expoñernos ás preguntas sobre por que non as lembramos ben de todo. Documéntanse tamén, por exemplo, os testemuños reais recollidos entre a veciñanza, os traballadores do mar e outros protagonistas involuntarios da catástrofe, e interprétanse porque se lles dá forma en escena aos personaxes aos que lles corresponden. 

Esta ambivalencia do tratamento ficcional do relato sobre o que ocorreu, e da vivencia individual como mecanismo para trazar a colectiva, revela unha outra forma, moi poderosa, de contar a verdade do que nos pasou. Nunca é un lamento, porque a emoción convive co humor, mais non o é, sobre todo, porque se nos mostran os efectos humanos e políticos non soamente sobre a terra, a dignidade, o traballo ou a vida da xente, senón, máis que outra cousa, sobre a capacidade dun pobo para interpretar o seu presente e facer o seu futuro.

O relato que traza N.E.V.E.R.M.O.R.E. é incómodo porque nos enfronta a iso noso que máis queremos e a iso de nós que máis detestamos. E esa ambiguidade, que resulta intimamente molesta, ten tamén unha capacidade para axitarnos difícil de eludir. Se cadra foi por iso que, en canto saín do teatro María Guerrero, merquei entradas en horario vespertino desde o meu teléfono móbil para a estrea en Compostela do próximo día 22. Quedaban poucas e xa coñecía a peza, pero tiña a certeza de que era unha función que non podía perder. 

O relato que traza N.E.V.E.R.M.O.R.E. é incómodo porque nos enfronta a iso noso que máis queremos e a iso de nós que máis detestamos

Chévere volve demostrar con N.E.V.E.R.M.O.R.E. que, se non existisen, habería que inventalos. Non unicamente pola intelixencia da dramaturxia desta peza, dirixida por Xesús Ron, ou pola brillantez e o talento interpretativo de Patricia de Lorenzo, Arantza Villar, Mónica García, Borja Fernández, Manolo Cortés e o xa nomeado Miguel de Lira. Tampouco, ou tampouco soamente, polo virtuosismo e a sorpresa que nos traen en cada novo traballo, senón pola capacidade da compañía para construír sempre algo que non sabiamos que era imprescindible antes de velo, e para contribuír a darlle forma a un imaxinario colectivo que neste país que nos damos entre todas fica con frecuencia cuberto polo chapapote denso e negrísimo do esquecemento interesado e da censura.

N.E.V.E.R.M.O.R.E.  preséntase no Auditorio de Galicia os días 22, 23 e 24 de outubro. Grazas á ampliación dos aforos aínda quedan algunhas entradas dispoñibles.  Logo a peza xirará por Lugo, Ferrol, Vilagarcía, Pontevedra, A Coruña... todas as datas están na web de Chévere.