“Os Resentidos de Vigo (gora Vigo Camasutra), unha esquimal bus band de funkie depresivo. O noso transcendental concepto do funkie depresivo e do rock esquimal desborda obviamente a fugacidade da linguaxe e a opacidade traidora da escritura (lapsos). Os motivos do noso resentimento son amplos e confusos, postos en situación normalmente, adoitamos declarar: unha vez detectado o cáncer de mama galopante da “Santa Lucía” de Miguel Ríos, chegou a hora (god save the mamas not the cancer)”. 

Cando un grupo se define de esta maneira é porque, unha de dúas, ten serios problemas de personalidade, ou, polo contrario, teñen máis claro que ninguén cal é a súa esencia. No seu caso, a exposición da retranca nun estado de enfermidade avanzada. A ideoloxía que Antón Reixa entendía como a cultura militante de resistencia, como unha expresión de carácter antifranquista, baseada na conquista popular do ocio en Galiza. 

Nos bares, nas verbenas, nas romerías, os galegos sempre entenderon a actitude da troula como un comportamento normalizado ante o deprimente contexto social herdado de tantos anos de represión na ditadura. Nos oitenta Vigo era como o Manchester galaico. Unha cidade industrial á que Os Resentidos dotaron de personalidade múltiple. Como un cubo de Rubik sen solución posible, Antón Reixa e os seus apareceron nos proclamados anos da Transición para proclamar o irmandamento de Vigo cos países africanos, tal como en Vigo capital Lisboa (1984), o seu primeiro atentado terrorista contra a mediocridade . Como mellor exemplo desta perspectiva, non hai máis que pinchar ‘Abdul’. Nada máis arrancar, Reixa empeza a encadear un límite xeográfico, recitando unha serie de pobos galegos mesturados con países do chamado terceiro mundo -“Namibia, Ortigueira, Chad, Mondoñedo”-, mentres se senten cantos tribais de fondo. Os Resentidos ensamblan unha paranoia circular, que visualiza a Pere Ubu despois dunha enchenta de marisco baixo o sol etíope.

Nas cancións do grupo xurdía un fresco sen unha pizca de agarimo. O surrealismo humorístico era o filtro polo que se mostraban amas de casa alcohólicas, delirios sexuais coa corresponsal no Vaticano de TVE, e como o propio Reixa cantaba en “Succión”: “Mira cariño, somos de esa clase de imbéciles que… chupa aquí, mama na casa”. Quen máis se non sería capaz de disparar palabras como “es minusválida, non podes bailar” sobre una base de funk atómico, que soa como a prima lonxana do ‘Ivan Meets G.I.J.O.E.’ de The Clash. Aquí non hai broma que valla: estamos diante da representación máis grotesca -e por tanto, próxima- do humor negrísimo desa “República de sitio distinto” que é Galiza, que nesta obra de licor de pataca alucinóxena chega á súa cúspide con ‘Alcohólica’ e ‘In The Ghetto’.

A fronte erguida pola banda viguesa foi unha de incredulidade ante un día a día normalizado no que o delirio tradicional é a única forma de comportamento posible. Unha ideoloxía que, nas palabras de Reixa, “é unha mestura do cristianismo de Soto, o anarcosindicalismo de Alberto, Rubén e o seu maoísmo de arroz con leite, e eu abarcando un amplo espectro que vai desde o centro dereita ao marxismo leninismo máis esotérico. Pero no fondo nós o que queremos é, como Pablo González Mariñas, de Coalición Galega, “Unha Galicia máis nosa”. Caralladas á parte, o bo que temos é que as cancións se elaboran entre todos, cousa pouco habitual. Normalmente hai un listo que compón, outros que arranxan e todos pelexan por ver quen as asina. Unicamente nas letras é onde eu meto máis man”.

Por medio dunha vampirización galaica do post-punk orixinal (o do 79, claro está) cociñado por saboteadores profesionais da liturxia punk como John Lydon, co paso dos anos e os discos, os Resentidos foron avanzando ata o descubrimento de Public Enemy. O paralelismo coa rimas de lareta dos afroamericanos e a súa demonización do funk, transformando a música negra ao servizo da industria musical branca nun collage de samples de orgullo de resistencia afro, foi a semente que alumeou a cabeza dun Reixa que en Jei (1990) deu cunha fórmula perfecta, que, desgraciadamente non tivo continuación inmediata. Máis que nada, porque era imposible sen copiar o orixinal. 

Igual que o anarquismo flamenco do primeiro álbum de Veneno (1977) ou o dub enfermizo que nutre Metal Box (1979) de PiL, Jei (1990) é un artefacto de catalogación imposible, no que os xéneros estilísticos están difuminados por litros de personalidade intransferible. Do flow abstracto de Reixa ás gaitas voadoras sobre bases de hip hop industriais, tal que en “Rockin Chair”, Os Resentidos pasaron unha receita que non se baseaba na copia dos ingredientes musicais, senón na transmisión dun espírito espeleólogo non visto ata daquela: buscar un código xenético no que o local é sinónimo de universalidade con retranca. Pero naqueles anos de abono bravú e festa literal dos Heredeiros da Crus, Os Papaqueixos ou Os Diplomáticos de Monte Alto, non se tivo en conta o camiño labrado por uns Resentidos máis interesados en reinventar a tradición por medio de conexión externas tanxenciais ou transversais que en enfatizar o orgullo da Galicia rural. 

Como explicaba o propio Reixa a ABC hai tres anos: “Para ben ou para mal, éramos un grupo moi característico (…). A nosa promiscuidade tivo un resultado moi feliz. Musicalmente nunca tivemos relación co country, por exemplo, que estaba moi de moda no pop español da época. Nós fixabámonos na vangarda anglosaxona, de feito Os Resentidos chamámonos así porque soaba a The Residents, discos que só se conseguían por importación. Mais por outro lado tiñamos unha querenza pola melancolía cultural e antropolóxica da música de verbena e de baile en Galiza. Era unha dicotomía que se acentuaba máis ou menos segundo a canción, pero que sempre estaba alí. Logo cando irrompeu o rap os nosos discos enchéronse de rap, que para mi foi un alivio xa que víñamos dun punk nada virtuoso, e ademais eu non tocaba ningún instrumento. Así que co rap podía cantar máis. A miña familia aínda se marabilla de que poida gañar a vida cantando. Para min escoitar rap foi como ver o ceo aberto. No meu caso foi con Public Enemy. Aquilo foi un impacto fortísimo. Se ves as miñas letras antes e despois de escoitalos, non teñen nada que ver. Dunhas poucas liñas paso a auténticos testamentos”.

Jei chegou a ser bendecido co primeiro posto da Rockdelux dedicado os discos nacionais. Na mítica crítica escrita por Jordi Turtós, o xornalista catalán sacaba a flote reflexións con tiracroios altamente atinadas: “Antón Reixa ten unha sana obsesión: Galiza… e Palestina, Nicaragua e… as páxinas de actualidade. É un personaxe cos pes en Galiza e a mente na lucidez dos tempos”. E tamén: “Volveron facer un gran disco, con sentido universalista, un disco que se pode entender en Nova York, Río de Janeiro, Estocolmo ou Matalascañas. Non deixes perder esta nova ocasión. É un traballo autonómico exemplar, e que cadaquén que poña a súa moralexa”. 

Sobre estas relacións internacionais, o lugar de Galiza e a fin do comunismo falaban Os Resentidos coa xornalista Merchi Vázquez para TVE en plena promoción de Jei, nesta entrevista que rescatamos do Youtube.

A naturalidade marciana coa que Os Resentidos adoptaron o seu rol de entomólogos do galego de a pé, e a súa ubicación no entorno peninsular, foi unha das súas herdanzas máis recorridas. Xa fora por influencia directa ou efecto bolboreta, xente como Das Kapital, SraSrSra, Malandrómeda e Emilio José son os voceiros actuais nacidos da semente abonada polos Resentidos; definitivamente, uns incomprendidos do seu tempo, para os que a sombra de “Fai un sol de carallo” sempre foi un peso do que, nin máis de trinta anos despois (tal como se ve na banda sonora de “Fariña”) puideron escapar. 

Máis que un grupo de absurdo humorístico, Os Resentidos foron o cabalo de Troia dentro das asuncións normalizadas que se teñen do galego e da verbena rural. Mestres do estrabismo sonoro á hora de trocar cocido de aldea por cumbia post-punk ou avant-garde de marisco de roca. Sen dúbida, a festa maior de recoñecer a identidade galega a través da exaltación do paralelismo alucinado. Por sempre, uns intrusos de eco tardío pero, por fin, asentado a través de casos tan reveladores como a poligamia estilística de Emilio José e a reinvención post-punk do hip hop ideada por Malandrómeda. Seguramente, os descendentes naturais dunha forma de reenfocar os significados e significantes da endogamia galega que, hoxe por hoxe, segue orbitando arredor de Vigo Capital Lisboa e de Jei, dous planetas musicais aínda por descubrir de todo.